Köşe Yazıları

Yaşamın en acımaz hali, beklenmedik zamanda insanın hayatını alt-üst edecek duruma yataklık etmesidir. Bu yataklığın, elbette bir nedeni ve işlevi vardır. Sebep-sonuç ilişkisinin pek de çözülemeyen girdabında, dönme dolap gibi kendi zıddıyla yer değiştirip kendi enerjisini sağlar. Duvarda asılı duran...

İnsanın, bireysel becerilerle elde ettiği donanımlarının gücü ederince, yaşam tarafından sunulan yaşamsal değerler, hayatın nasıl ilerleyeceğini belirler. Hayatın seyri, arzu edilen gibi olmadığında, bireysel beceri ve donanım eksikliğinden dolayı olmadığı kabul edilmesi zor olsa da o öyledir. Oysaki “Mutlu ve...

“Düşünme, kısa ve uzun süreli hafızadaki bilginin manipülasyonunu içerir” tanımıyla yaşamda bir devinime sebep olduğu anlaşılır. “Akıl yürütme” veya “fikir oluşturma” gibi faaliyetlerle de yeni kazanımlar elde edilebilir. Düşünme becerisinin ana ögesi “bilgi”dir ve tüm faaliyetlerin tetikleyicisi görevindedir. Bilgi olmadan...

Toplumsal anlayışta çocukluktan başlayarak gizli bir beklenti vardır; -“Her şey iyi ve güzel olmalı.” Toplumsal değerlerin öğretilerindeki bu beklenti, nedense sadece olumlu ve mutluluklar üzerinedir. Beklentilerden zor çıkıldığı için hayatın görünmeyen ters yönlerinin sözü bile edilememektedir. Sanki hayata sadece mutluluk...

Algı, “mantığı, duyguya çevirmek” olarak tanımlanır. Duyu organları aracılığı ile duyulan, görülen, hissedilen ve tadılan bir şeyin bedendeki tezahürüne her insan farklı tepki verdiği için davranış şekli de aynı olmaz. Davranışa giden yolun zor bir yol olduğu düşünüldüğünde; histen başlayıp...

Günümüzde eğitimin temeli olarak belirlenen sistemin yerine, iletişim ve problem çözme becerileri ve teknolojik okuryazarlığın öne alınması, ileri toplumun manifestosu olarak algılanmalıdır. Elbette mevcut öğretim teknolojileri ve eğitim programlarına sıkı sıkıya bağlı olan statükocu düşünceler de vardır. İleri toplumun olmazsa...

Konuşma, insanın toplumsal hayatında çevresiyle iletişim kurmasını sağlayan en etkili ve önemli donanımıdır. Doğuştan getirdiği, olağanüstü bir yetidir de. Geliştirilmesi, genişletilmesi öğrenimle gerçekleşir. İçine doğduğu aile, okul ve öğretmenlere büyük sorumluluklar düşmektedir. Doğru, akıcı ve yumuşak bir söylemle öğretilen her kelime, insan yaşamında önemli bir rol...

“Kişilik ve kişilik tipleri” hakkında farklı görüşler vardır; ama hiçbir teorinin, kesinliği konusunda “görüş birliği” yoktur. “Üzerinde Çalışılan” olarak değerlendirilmektedir. Kişilik tanımındaki farklılıklar bu tezi doğrular. Davranış dürtüleri aynı olsa da farklı davranışların yapılmasında, kişilik tiplerinin etkin olduğu görüşü vardır....

İnsan davranışlarında ara sıra ortaya çıktığı zannedilen; aslında her an ortaya çıkmaya hazır, fırsat kollayan bir dürtü vardır; kıskançlık. Ortaya çıktığında, kabullenilmesi zor olsa da sonunda haklılık yönündeki düşünceler çok çabuk ortaya saçılmaya başlar. Haklılık, akla gelmedik sözlerle sığınak haline...

Davranış, “bilişsel, duyusal, psiko-motor ve içgüdüsel olarak ortaya çıkan tepkiler” olarak tanımlanmaktadır. Etki-tepki sonucunda yapılan davranışlar açıktan gelişirken, içgüdüsel olarak gelişenler canlıların türüne has genetik özellikler taşır ve davranışlar, genellikle “refleks” halinde yapılır. “Anlık tepki” biçimiyle gelişir ve çoğu kez...

Bu üç kardeşin akraba olabileceği ilk anda yadırgansa da önemli yaşam gerçeğidir. Özgüvenin insan hayatını nasıl değiştirdiği her zaman bilinmek istenmiştir; ama özellikle nasıl elde edileceği merak edilir. Sonuçta herkes neden özgüvenli olmak istediğini bile bilmeden bir an önce kavuşmak...

Doğumla başlayan koşturmaca ve toplumsal kıskaç, zaman ilerledikçe daralmaya çocuğu bir şekle sokmaya başlar. Bir an önce büyüsün, ailede ait olduğu konuma yerleşsin istenir. Anlamlar karmaşıklaştıkça, tepkisel davranışlar da ortaya çıkmaya başlar. Anne, anlaşılmayan tepkileri anlayarak bebeği ile bütünleşmeye başlar....

Hayatta hem tekrarlanan hem de tekrarlanmayan olayların olması, insanın yaşam anlamını derinleştirirken rehavete de sürüklediği olur. Tekrarlanan olayların hep olacağı zannı, tekrarlanmayanların değerinin anlaşılamamasına yol açsa da o, olduğu gibidir. Bir defa olmuştur. Tekrarlanan olayların bilimsel ve istatiksel yanının tekrarlanmayanlarda...

Yaşam, tüm canlıları içinde barındırarak her canlının canlılıklarını hissettikleri koca bir arenadır. Orada öyle karmaşık ve hırçın çatışmalar vardır ki her canlı, kendine hediye edilen sürede bunlara tanık olur. Karmaşıklığın az veya çok hissedilmesini belirleyen asıl unsur ise insanın zekâ...

Bilincin “farkında olma hali” olarak tanımlanması, farkındalıkla ilişkisini anlatır. Farkındalığın da “etrafımızdaki günlük olaylara, deneyimlere, düşüncelere ve yaşama olduğu gibi bakabilme” yetisi olarak tanımlandığını düşünürsek; bilincin asıl dinamizm ve gücünün farkındalık olduğu ortaya çıkar. “Bir şeyin farkında olan insanın, bilinci de yerinde demektir.” görüşü ise bilincin, farkındalıkla bütünleşik halde olduğunu...

Kusursuzluk penceresinden bakıldığında kadının, tamlığı hayatına yansıtmayı hedef seçtiği görülür. Doğasında bulunan “beğenilme duygusu” toplumsal kültür, benlik ve cinsiyet ekseninde belirgin şekilde ortaya çıkar. Bu duygu; güzel olma, genç kalma, hâkim olma ve fark edilme gibi davranış dinamikleriyle donatılmıştır. Tüm...

Kaynaklarda “Önyargı, bir kişi ya da durumla ilişkin yeterli bilgi edinmeden, önceden peşin bir karara varmış olma durumudur.” olarak tanımlanır. Peşin karar nasıl gelişecektir? Bilgi yoksa nasıl bir sonuç olacaktır? Gelişen kararı ne etkilemiştir? Bu sorular başka bir etkinin olduğunu düşündürür....

Parti aidiyetinin algılanma şekli ve tezahürü, partinin canlı tutulmasında önemli bir dinamiktir. Partinin ilkeleri, söylemleri, siyasi duruşu, stratejileri ve üyeleri ile kurdukları diyalog da canlılığı doğrudan etkiler. Canlılık, parti dinamizmini tetikleyerek kaynaşmayı hızlandırır. Kaynaşma etkinleştikçe, tabandan başlayarak tepeye kadar yakınlaşma...

Beklemediğiniz bir anda -“Türkiye Türklerin mi?” diye bir soru gelse, ne dersiniz? Düşünceniz, neyin etkisi altında merak ettiniz mi? Refleksinizin mi? Yoksa kişiliğinizin mi? Cevabınız; aniden mi? Yoksa küçük bir düşünme zamanına mı ihtiyaç duyuyorsunuz? Milliyet duygusu etkinse, cevap refleksten...

Bilimsel kaynaklarda, “özgüven iki aşamada gerçekleşir” görüşü vardır. İlki; “kendisi için önemli olan bir alanda başarı sağladığında” diğeri; “Başarısının, çevresindeki insanlar tarafından kabul görüldüğünde.” Bu iki halin gerçekleşmesi, bireyin içten içe kendiyle gurur duyduğu andır. Bu gurur, sadece egonun tatmini değildir. İçi içine sığmaz olur. Mutlu olduğunun hissiyle çevresine...

Yaşam koşulları düzeldikçe, kusursuza ulaşma ve mükemmeli yakalama arzusu, insanlık tarihi kadar eskidir. Kalite kuramı, eski çağlardan günümüze kadar sürekli zihinleri kurcalayan ve gelişme gösteren bir yaşam dinamiğidir. Ülkelerin gelişmişlikleri artık askeri ve ekonomik güç ile değil, yaşam kalitesi ile belirlenmektedir. Kalite,...

Öfke, bilinenin aksine bir davranış değil, duygudur. “Zıtlaşmalarda ortaya çıkan içgüdüsel bir tepkidir.” Sonuçları bakımından kontrol edilebildiğinde, son derece sağlıklı bir rahatlama aracıdır da. Kontrolsüz hali, genellikle olumsuz sonuçlar doğuracaktır ve yaşam kalitesini düşürecektir. Keskin sirke, küpüne zarar verecektir! Bedende,...

Yapıcı düşünce, kelime olarak bile sempatiyle karşılanır. Yıkıcılığın karşıtı olması da bu sempatiyi daha da artırarak, yaşam sürecine sokulmak istenir. “İçinde bulunulan durumun sadece iyi yanlarını görebilme becerisi” olarak tanımlanması, sanki polyanacılığa atıf gibidir; ama değildir. Yaşamdaki iyi – kötü...

Kuşak çatışması, artık daha fazla farkına varılan önemli bir toplumsal gerçekliktir. Bu gerçek, ülkemizde uzun yıllar hesaba katılmamıştır; ama etki ve sonuçları bakımından tartışılır olmuştur. Kuşak çatışmasının kavga olduğu zannı, olumsuzluk hissini körüklese de önemi azalmamıştır; ama toplumun bir kesimince...

Fransızca kökenli bir kelime olan tolerans, “sınırları genişlettiği” zannıyla sempatik bulunur. Sebebi, katı sınırlara olan içgüdüsel karşıtlıktır. Bir de her zaman hata yapılabilir olmasıdır. Toleranslı insan deyince; “her şeye hoş görüyle bakar” algısı sempatiyi beslese de içte oluşan küçük de...

Özellikle, 19. Yüzyılın ikinci yarısında Batı Avrupa ve Rusya’da Yahudi’lere karşı yürütülen düşmanlıkların artması ile göçler başladı. Buldukları her ulaşım aracı ile yola düştüler. Irkçılığın hortlaması, yaşadıkları yerleri terk etmelerine sebep oldu. Çil yavrusu gibi dünyanın dört bir yanına dağılmaya...

İnsan hayatının her aşamasında etkin rol oynayan yüzleşme, özgüven ile bütünleşik halde bulunur. Yaşamın her evresinde algılanmasıyla da vazgeçilmez temel değer haline gelecektir. Özgüveni olmayan insanın hiçbir şeyle yüzleşmesi düşünülemez; ne yazık ki sorgulama ihtiyacı da duymaz. Sorgulama gerektirene de...

Düşünce, hayatın tüm evrelerinin belirleyici unsurudur. Düşüncenin kökü ise his. Değişim sürecini de belirleyen bu kök, duyguya giden yolu açan greyder gibidir. Greyderin, neyi şarampole kürüyeceğinin belirsizliği korkuya sebep olsa da engellenemez. Ansızın bilince düşen his, insan iradesinin etkisi dışındadır....

Aidiyet kavramı; “Sosyal bağları, temellendirme ve güçlendirmede önemli bir değişkendir.” görüşüyle, sosyolojik bir kuram olduğu zannı uyanır. Sosyolojik ilintisi, yalnızlık duygusundan kaçınmak için kendini bir şeyin parçası olarak kabul etmesi ile temellendirilebilecektir. “İnsan, sosyal bir varlıktır.” denmesi de bunun ispatı...

Yazının başlığını okur okumaz, -“Alabildim mi?” dediğinizi duyar gibiyim. Daha fazlası hak edildiği söylenecektir; ama “Alabilecek donanımda mıyım?” sorusu nedense sorulmaz. Gücün, bireysel donanımlarla elde edilebildiği ise çok geç anlaşılır. Yaşam çarkının, kimseye sormadan kendi enerjisiyle döndüğü algılanmadığı için arzu...